30 Haziran 2025
Kaynaklarımızı daha iyi kullanma konusu giderek önem kazanırken, geri dönüşümün nihai hedef olduğunu varsaymak kolaydır. Ancak geri dönüşüm, bu yapbozun sadece bir parçasıdır. Gerçek döngüsellik daha geniş, daha iddialı ve daha iş birliğine dayalıdır.
Ellen MacArthur Foundation’a göre döngüsel ekonomi üç temel ilkeye dayanıyor:
1. Atıkları ve kirliliği ortadan kaldırmak
2. Ürün ve malzemeleri kullanımda tutmak
3. Doğal sistemleri yeniden canlandırmak
Bu makalede, bu ilkelerin teoriden pratiğe nasıl aktarıldığı ele alınıyor. Döngüsel çözümlerin ambalajların nasıl tasarlandığı ve geri dönüştürüldüğü kadar, ekipmanların ve servislerin malzeme kullanımını azaltmaya, atıkları önlemeye, geri dönüştürülebilirliği artırmaya ve kullanım ömrünü uzatmaya nasıl yardımcı olabileceğini de dikkate alması gerekiyor. Bu yazıda, paketlemeye ve özellikle karton ambalajların döngüsel ilkeleri hayata geçirmeye nasıl yardımcı olduğuna odaklanıyoruz.
Tetra Pak Sürdürülebilir Operasyonlar Başkan Yardımcısı Kinga Sieradzon şöyle ifade ediyor:
“Gıda sistemimizin hala önemli miktarda kaynak kullandığı gerçeğiyle karşı karşıyayız. Endüstri liderleri olarak, döngüsel ekonomiye geçişi desteklemek bizim sorumluluğumuzdur.”
“Elbette, gıda paketlerinin birincil amacı içindeki ürünü korumaktır.” diye ekliyor. Aseptik karton ambalajlar, yoğun enerji gerektiren soğutmaya veya koruyucu maddeye ihtiyaç duymadan gıdaların aylarca saklanabilmesini sağlıyor. Karton ambalajlar, gıdaların raf ömrünü uzatarak gıdalara erişimi artırıyor ve tedarik zinciri boyunca gıda kaybını ve israfını azaltmaya yardımcı oluyor.
Paketlemenin ikinci bir ömrü olacaksa, bu durumda gelecek göz önünde bulundurularak tasarlanması gerekiyor. Bu, malzemelerin nereden geldiğinden, nasıl kullanıldığından, toplandığından ve sonunda nasıl geri dönüştürüldüğüne kadar tüm yolculuğunu düşünmek anlamına geliyor.
Bu son derece önemli bir konu. Bu yüzden bunu tek başımıza yapmıyoruz.
Kağıt hamuru ve kağıt üreticilerinden perakendecilere ve geri dönüşümcülere kadar 110’dan fazla üyeden oluşan sektörler arası bir ittifak olan Food and Beverage Cartons Alliance ve 4evergreen gibi gruplarla birlikte çalışıyoruz. Kinga, birlikte, fiber bazlı ambalajların büyük ölçekte geri dönüştürülebilir olmasını sağlayan ortak tasarım kılavuzları geliştirdiklerini belirtiyor. Bu tür standartlar, geri dönüşüm sisteminin tüm aşamalarında, özellikle geri dönüşüm tesislerinde, değerli malzemelerin atık olarak bertaraf edilmeden geri kazanılmasını kolaylaştırıyor.
4evergreen, 2023 yılında Tasarım Gereği Döngüsellik Kılavuzunu (Circularity by Design Guideline) güncelleyerek kullanılmış içecek karton ambalajlarına odaklandı ve bu tür malzemeleri işleyen özel tesisler için tasarım konusunda daha net talimatlar sağladı.
Aynı zamanda, Kinga, paketin yapısındaki içeriği iyileştirmek için de yeni yollar araştırdıklarını açıklıyor ve şunları söylüyor: “FSC sertifikalı ormanlardan ve diğer denetlenen kaynaklardan tedarik ettiğimiz kartonun yanı sıra, ambalajlarımızın iklim üzerindeki etkisini azaltmaya yardımcı olan, yenilenebilir ve tamamen izlenebilir bir malzeme olan Bonsucro sertifikalı şeker kamışından üretilen bitki bazlı polimerlerin kullanımını artırıyoruz.”
Ve bu, daha büyük bir hamlenin sadece bir parçasını oluşturuyor. Her yıl, karton ambalajlarımızın çevresel profilini iyileştirmek için yaklaşık 100 milyon € yatırım yapıyoruz. Bu yatırımlar, daha basit malzeme yapıları geliştirmek, lif içeriğini artırmak veya gıda güvenliğinden ödün vermeden kağıt bazlı bariyerler keşfetmek gibi alanları kapsıyor.
“Geleceğe yönelik tasarım yapmak, yalnızca listedeki bir maddeyi işaretlemek demek değil. Önemli olan, paketlere döngüde kalmaları için en iyi şansı tanımak ve değerli malzemelerin kullanımda kalmasını sağlamak.” diyor Kinga Sieradzon.
Geri dönüştürülebilirlik odaklı tasarım, denklemin sadece yarısı. Diğer yarısını ise geri dönüştürülen malzemelerin gerçekten kullanıldığından emin olmak oluşturuyor.
Tüm sektörlerde, geri dönüştürülmüş karton malzemelere, özellikle de içecek karton ambalajlarından geri kazanılan polimer ve alüminyum bileşiği olan polyAl'a yönelik talebin arttığına dair umut verici işaretler görüyoruz.
İşte çeşitli sektörlerde halihazırda iyi bir şekilde kullanılan malzemelere ilişkin örnekler:
Kinga, “Malzemelerin kullanımda kalması sadece geri dönüşüme bağlı değil, geri dönüştürülmüş malzeme için uygun, büyük ölçekli pazarlar yaratmaya da bağlıdır.” diyor.
En özenle tasarlanmış ambalajlar bile, döngüsel potansiyelini tam olarak gerçekleştirmek için tüketicinin katılımına ihtiyaç duyuyor. İşte bu noktada dijital yenilikler, niyet ile etki arasındaki uçurumu kapatmada giderek daha önemli bir rol oynuyor.
Dijital yeniliklerin malzemeleri döngüde tutmaya yardımcı olmasının birkaç yolunu aşağıda bulabilirsiniz:
Geri dönüşümün geleceği; araba iç panellerinden süpermarket paletlerine, bitki bazlı polimerden yapay zeka destekli geri dönüşüm sistemlerine kadar her alanda çoktan hayatımıza dahil oldu. Şimdi bunu ölçeklendirme zamanı.
“Geri dönüşümün geleceği, attıklarımızda değil, birlikte tasarladıklarımızda, talep ettiklerimizde ve inşa ettiklerimizde yatıyor.”
Gıdanın geleceğini şekillendiren diğer hikayelerimizi burada bulabilirsiniz.