30 Haziran 2025

Döngüsellik, geri dönüşümden çok daha fazlasıdır

Kaynaklarımızı daha iyi kullanma konusu giderek önem kazanırken, geri dönüşümün nihai hedef olduğunu varsaymak kolaydır. Ancak geri dönüşüm, bu yapbozun sadece bir parçasıdır. Gerçek döngüsellik daha geniş, daha iddialı ve daha iş birliğine dayalıdır.

Ellen MacArthur Foundation’a göre döngüsel ekonomi üç temel ilkeye dayanıyor:

1. Atıkları ve kirliliği ortadan kaldırmak
2. Ürün ve malzemeleri kullanımda tutmak
3. Doğal sistemleri yeniden canlandırmak

Bu makalede, bu ilkelerin teoriden pratiğe nasıl aktarıldığı ele alınıyor. Döngüsel çözümlerin ambalajların nasıl tasarlandığı ve geri dönüştürüldüğü kadar, ekipmanların ve servislerin malzeme kullanımını azaltmaya, atıkları önlemeye, geri dönüştürülebilirliği artırmaya ve kullanım ömrünü uzatmaya nasıl yardımcı olabileceğini de dikkate alması gerekiyor. Bu yazıda, paketlemeye ve özellikle karton ambalajların döngüsel ilkeleri hayata geçirmeye nasıl yardımcı olduğuna odaklanıyoruz.

Tetra Pak Sürdürülebilir Operasyonlar Başkan Yardımcısı Kinga Sieradzon şöyle ifade ediyor:

“Gıda sistemimizin hala önemli miktarda kaynak kullandığı gerçeğiyle karşı karşıyayız. Endüstri liderleri olarak, döngüsel ekonomiye geçişi desteklemek bizim sorumluluğumuzdur.”

katmanları görünen karton ambalaj

“Elbette, gıda paketlerinin birincil amacı içindeki ürünü korumaktır.” diye ekliyor. Aseptik karton ambalajlar, yoğun enerji gerektiren soğutmaya veya koruyucu maddeye ihtiyaç duymadan gıdaların aylarca saklanabilmesini sağlıyor. Karton ambalajlar, gıdaların raf ömrünü uzatarak gıdalara erişimi artırıyor ve tedarik zinciri boyunca gıda kaybını ve israfını azaltmaya yardımcı oluyor.

Yarının gıda sistemleri için paketleme ve malzeme tasarımı

Paketlemenin ikinci bir ömrü olacaksa, bu durumda gelecek göz önünde bulundurularak tasarlanması gerekiyor. Bu, malzemelerin nereden geldiğinden, nasıl kullanıldığından, toplandığından ve sonunda nasıl geri dönüştürüldüğüne kadar tüm yolculuğunu düşünmek anlamına geliyor.

Bu son derece önemli bir konu. Bu yüzden bunu tek başımıza yapmıyoruz.

Kağıt hamuru ve kağıt üreticilerinden perakendecilere ve geri dönüşümcülere kadar 110’dan fazla üyeden oluşan sektörler arası bir ittifak olan Food and Beverage Cartons Alliance ve 4evergreen gibi gruplarla birlikte çalışıyoruz. Kinga, birlikte, fiber bazlı ambalajların büyük ölçekte geri dönüştürülebilir olmasını sağlayan ortak tasarım kılavuzları geliştirdiklerini belirtiyor. Bu tür standartlar, geri dönüşüm sisteminin tüm aşamalarında, özellikle geri dönüşüm tesislerinde, değerli malzemelerin atık olarak bertaraf edilmeden geri kazanılmasını kolaylaştırıyor.

“Geleceğe yönelik tasarım yapmak, yalnızca listedeki bir maddeyi işaretlemek demek değil. Önemli olan, paketlere döngüde kalmaları için en iyi şansı tanımak ve değerli malzemelerin kullanımda kalmasını sağlamak.”

4evergreen, 2023 yılında Tasarım Gereği Döngüsellik Kılavuzunu (Circularity by Design Guideline) güncelleyerek kullanılmış içecek karton ambalajlarına odaklandı ve bu tür malzemeleri işleyen özel tesisler için tasarım konusunda daha net talimatlar sağladı.

Aynı zamanda, Kinga, paketin yapısındaki içeriği iyileştirmek için de yeni yollar araştırdıklarını açıklıyor ve şunları söylüyor: “FSC sertifikalı ormanlardan ve diğer denetlenen kaynaklardan tedarik ettiğimiz kartonun yanı sıra, ambalajlarımızın iklim üzerindeki etkisini azaltmaya yardımcı olan, yenilenebilir ve tamamen izlenebilir bir malzeme olan Bonsucro sertifikalı şeker kamışından üretilen bitki bazlı polimerlerin kullanımını artırıyoruz.”

şeker kamışları

Ve bu, daha büyük bir hamlenin sadece bir parçasını oluşturuyor. Her yıl, karton ambalajlarımızın çevresel profilini iyileştirmek için yaklaşık 100 milyon € yatırım yapıyoruz. Bu yatırımlar, daha basit malzeme yapıları geliştirmek, lif içeriğini artırmak veya gıda güvenliğinden ödün vermeden kağıt bazlı bariyerler keşfetmek gibi alanları kapsıyor.

“Geleceğe yönelik tasarım yapmak, yalnızca listedeki bir maddeyi işaretlemek demek değil. Önemli olan, paketlere döngüde kalmaları için en iyi şansı tanımak ve değerli malzemelerin kullanımda kalmasını sağlamak.” diyor Kinga Sieradzon. 

Geri dönüştürülmüş malzemeler için talep yaratmak

Geri dönüştürülebilirlik odaklı tasarım, denklemin sadece yarısı. Diğer yarısını ise geri dönüştürülen malzemelerin gerçekten kullanıldığından emin olmak oluşturuyor.

Tüm sektörlerde, geri dönüştürülmüş karton malzemelere, özellikle de içecek karton ambalajlarından geri kazanılan polimer ve alüminyum bileşiği olan polyAl'a yönelik talebin arttığına dair umut verici işaretler görüyoruz.

“Geri dönüşümün geleceği, attıklarımızda değil, birlikte tasarladıklarımızda, talep ettiklerimizde ve inşa ettiklerimizde yatıyor.”

İşte çeşitli sektörlerde halihazırda iyi bir şekilde kullanılan malzemelere ilişkin örnekler:

  • Fiat, yeni Grande Panda modelinin iç panellerinde geri dönüştürülmüş polyAl kullanarak otomotiv endüstrisi için bir ilke imza attı.
  • Schoeller Allibert, Tetra Pak'ın kendi yedek parça dağıtım merkezinde kullanılacak, %50'ye kadar geri dönüştürülmüş polyAl içeren dayanıklı nakliye kasaları geliştirdi.
  • Lucart ve CPR System ile birlikte geliştirilen Noè palet, tamamen geri dönüştürülmüş poliAl malzemeden üretiliyor ve halihazırda büyük perakende tedarik zincirlerinde kullanılıyor.

Kinga, “Malzemelerin kullanımda kalması sadece geri dönüşüme bağlı değil, geri dönüştürülmüş malzeme için uygun, büyük ölçekli pazarlar yaratmaya da bağlıdır.” diyor.

katmanları görünen karton ambalaj

Tüketici düzeyinde değişimi teşvik etmek için dijital araçlardan yararlanmak

En özenle tasarlanmış ambalajlar bile, döngüsel potansiyelini tam olarak gerçekleştirmek için tüketicinin katılımına ihtiyaç duyuyor. İşte bu noktada dijital yenilikler, niyet ile etki arasındaki uçurumu kapatmada giderek daha önemli bir rol oynuyor.

Dijital yeniliklerin malzemeleri döngüde tutmaya yardımcı olmasının birkaç yolunu aşağıda bulabilirsiniz:

  • Bağlanabilir paketleme: QR kodları ve akıllı etiketler, yerelleştirilmiş geri dönüşüm talimatları sunarak insanların bilinçli hareket etmesini kolaylaştırıyor.
  • Yapay zeka destekli takip (AIdi): Esnek plastiklerin gerçekten geri dönüştürülüp dönüştürülmediğini doğrulayarak kamunun sisteme olan güvenini artırıyor.
  • Nike: Bu alanda öncü olan bir diğer marka Nike ise, “Move to Zero” girişimi ile sıfır karbon ve sıfır atık hedefine odaklanıyor. Ürünlerin üretim, kullanım ve iade süreçlerini yeniden ele alan Nike, sporseverlere daha döngüsel bir gelecek yolculuğuna katılmaları için daha somut yollar sunuyor.
  • Podback: Kahve sektöründen harika bir örnek; büyük markalar, kullanılmış alüminyum kapsüller için ön ödemeli geri dönüşüm poşetleri sunmak üzere iş birliği yaptı. Kullanıcı dostu tasarımı ve ortak bir geri alma programını bir araya getiren Podback, markalar arası iş birliğinin davranış değişikliğini büyük ölçekte nasıl teşvik edebileceğini gösteriyor.

Önümüzdeki fırsat

Geri dönüşümün geleceği; araba iç panellerinden süpermarket paletlerine, bitki bazlı polimerden yapay zeka destekli geri dönüşüm sistemlerine kadar her alanda çoktan hayatımıza dahil oldu. Şimdi bunu ölçeklendirme zamanı.

“Geri dönüşümün geleceği, attıklarımızda değil, birlikte tasarladıklarımızda, talep ettiklerimizde ve inşa ettiklerimizde yatıyor.”

Gıdanın geleceğini şekillendiren diğer hikayelerimizi burada bulabilirsiniz.

Dünyamızdan diğer hikayeler

The content couldn’t be loaded. Please refresh the page or try again later.